Kế toán cần dựa vào khung thời gian khấu hao tài sản cố định để xác định thời gian khấu hao từng loại tài sản trong doanh nghiệp. Đồng thời cũng cần xác định thời điểm trích khấu hao cũng như áp dụng phương pháp tính phù hợp. Công việc này được thực hiện sau khi ghi tăng tài sản cố định và tập hợp đủ hồ sơ của doanh nghiệp.
Thông tư về khung thời gian khấu hao tài sản cố định
Khấu hao tài sản cố định là việc phân bổ giá trị của tài sản cố định một cách có hệ thống. Bởi sau một khoảng thời gian sử dụng tài sản cố định vào sản xuất kinh doanh sẽ bị giảm dần giá trị. Nguyên nhân của sự hao mòn có thể là do tiến bộ về công nghệ hoặc hao mòn tự nhiên của tài sản.
Trước khi tính khấu hao cần xác định xem tình trạng của tài sản cố định đó là mua mới hay đã qua sử dụng. Sau đó doanh nghiệp dựa vào khung thời gian trích khấu hao của Bộ Tài chính để tính khấu hao. Tính đến hiện nay, khung khấu hao tài sản cố định án dụng được ban hành kèm theo Thông tư 45/2013/TT-BTC tại phụ lục 1. Trong đó có đầy đủ các loại tài sản cố định như máy móc, thiết bị, dụng cụ, nhà cửa, vườn cây. Mỗi tài sản cố định có thời gian trích khấu hao khác nhau với 2 mục là thời gian tối thiểu và thời gian tối đa.
Cụ thể như sau:
Thông tư 45 của Bộ Tài chính quy định rất rõ thời gian khấu hao đối với từng loại tài sản cố định. Những tài sản cố định không thuộc danh mục nêu trên của Bộ Tài chính có thời gian khấu hao tối thiểu 4 năm và tối đa 25 năm. Các tài sản cố định vô hình có thời gian khấu hao tối đa 20 năm và tối thiểu là 2 năm.
3 cách tính khấu hao tài sản cố định thường được sử dụng
Không chỉ có 1 mà có 3 cách tính khấu hao tài sản cố định mà doanh nghiệp được áp dụng. Tuy nhiên trong một kỳ kế toán chỉ áp dụng thống nhất một phương pháp tính khấu hao.
Phương pháp đường thẳng
Đây là phương pháp dễ nhất, trong suốt thời gian đưa tài sản cố định vào sử dụng, mức khấu hao được cho là ổn định hàng năm. Hầu hết các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nào cũng áp dụng được phương pháp này.
Mức trích khấu hao hàng năm bằng nguyên giá của tài sản cố định chia thời gian trích khấu hao (dựa vào khung thời gian). Đối với mua tài sản cố định dùng ngay trong tháng mức trích khấu hao theo tháng phát sinh tính như sau.
Mức trích khấu hao theo tháng phát sinh = mức trích khấu hao theo tháng/ tổng số ngày của tháng phát sinh x số ngày sử dụng trong tháng.
Tính số ngày sử dụng trong tháng = tổng số ngày của tháng phát sinh – ngày bắt đầu sử dụng + 1.
Tính khấu hao qua số dư giảm dần có điều chỉnh
Không phải doanh nghiệp thuộc lĩnh vực kinh doanh nào cũng áp dụng được phương pháp này. Thường áp dụng với những lĩnh vực hoạt động hiệu quả, có sự thay đổi, phát triển nhanh về công nghệ. Điều kiện để áp dụng là tài sản cố định phải là tài sản mới chưa qua sử dụng. Hoặc các loại dụng cụ, máy móc thiết bị thuộc về thí nghiệm đo lường.
Công thức khấu hao hàng năm theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh:
Mức trích khấu hao hàng năm = giá trị còn lại của tài sản cố định x tỷ lệ khấu hao nhanh.
Trong đó:
Tỷ lệ khấu hao nhanh (%) = tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng x hệ số điều chỉnh.
Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng = 1/ thời gian trích khấu hao của tài sản cố định x 100.
Cách xác định hệ số điều chỉnh dựa vào bảng sau:
Đối với những năm cuối, tính bình quân giá trị còn lại với số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định. Nếu mức khấu nhỏ hơn hoặc bằng giá trị vừa tính thì kể từ năm đó đến khi khấu hao hết.
Tính khấu hao dựa vào khối lượng, số lượng sản phẩm
Điều kiện để áp dụng phương pháp này là tài sản cố định phải liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất ra sản phẩm. Hơn nữa phải xác định được chính xác khối lượng, số lượng sản phẩm tạo ra. Điều kiện thứ 3 là công suất sử dụng thực tế bình quân tháng từ 100% công suất thiết kế trở lên.
Công thức mức trích khấu hao hàng năm = số lượng sản xuất trong năm x mức trích khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm.
Mức trích khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm = nguyên giá tài sản cố định/ số lượng theo công suất thiết kế.
Khung thời gian khấu hao tài sản cố định giúp các doanh nghiệp có thể xác định được thời gian khấu hao của từng loại tài sản. Thời điểm ghi tăng tài sản cố định chính là thời điểm trích khấu hao. Khi trích khấu hao cũng nên chú ý đến các trường hợp tài sản cố định. Nếu có sự thay đổi thời gian khấu hao không được vượt quá tuổi thọ kỹ thuật của tài sản cố định.